کارگاه آموزشی دسته جمعی زبان تورکی آزربایجانی سایت قیرمیز (قازان سابق ) شماره 8

سلام خدمت دوستان عزیز و همراه :

با توجه به تغییر نام و فعالیت سایت قازان به سایت قیرمیز ، و مشکلات ناشی از این حمل و نقل و راه اندازی نشدن گروهها در آدرس جدید ، این دفعه موضوع آزاد برای کارگاه آموزشی زبان تورکی آزربایجانی در نظر گرفته می شود .

به امید خدا در روز های آتی پس از حل مشکلات نتایج فعالیت دوستان درکارگاه شماره 7 به استحضار علاقه مندان رسانیده می شود .

در ادامه مباحث مربوط به صدا ها در زبان تورکی آزربایجانی به مطالب زیر توجه بفرمائید :

انواع ساختار اسامی

1- اسامی ساده : از یک ریشه عبارت بوده چنانکه اگر یک حرف را برداریم معنا و مفهوم اسم از بین می رود ، اسامی ساده می گوئیم .

مثال :

Çörәk , at

2- اسامی ساخته شده : از یک و یا چند ادات تشکیل دهنده این اسامی ساخته می شوند که به آنها اسامی ساخته شده گفته می شود .

در شیوه استاندارد زبان تورکی آزربایجانی در عصر حاضر اسامی ساخته شده عبارتند از :

الف : با ادات تورکی ساخته شده ها :

-lıq, -lik, -luq, -lük: dağlıq, çәrçilik,ucuzluq, düzlük

-ça, -çә: qazança, dәftәrçә

-laq: duzlaq, çaylaq

-çı, -çi, -çu, -çü: yazıçı, çörәkçi, odunçu,üzümçü

-lı, -li, -lu, -lü: dadlı, evli, duzlu, sözlü

-daş: yoldaş, әmәkdaş, vәtәndaş

-cıq, -cik, -cuq, -cük, -cığaz, -ciyәz:anacıq, evcik, yavrucuq, gözcük, qızcığaz,nәnәciyәz

ب : اسامی ساخته شده با ادات وارد شده از زبانهای عربی و فارسی به همراه واژه های وارد شده از این زبانها .

-iyyәt: ziddiyyәt, şәxsiyyәt

-yat, -at: әdәbiyyat, tә'limat

-iyyә: sәviyyә, fәrziyyә

-i, -vi: Xaqani, Gәncәvi

-dar: eldar, havadar

ج : اسامی ساخته شده با ادات وارد شده از زبانهای اروپائی به همراه واژه های وارد شده از آن زبانها .

-izm: idealizm

-ist: maşınist

-ik:akademik, biolijik

د : اسامی ساخته شده با ادات زبان تورکی به همراه افعال تورکی .

-ıq, -ik, -uq, -ük: qatıq, bilik, qoruq,hörük

-ış, -iş, -uş, -üş: qaçış, gәliş, uçuş, görüş

-ma, -mә: vuruşma, süzmә

-aq, -әk, -q, -k: yataq, sürәk, daraq,әlәk

-caq, -cәk: sancaq, yellәncәk

-ım, -im, -um, -üm: yığım, içim, udum,ölüm

-qa, -gә: qovurqa, süpürgә

-ar, -әr: açar, gülәr

-tı, -ti, -tu, -tü: qışqırtı, göyәrti, gurultu,üzüntü

-qın, -kin, -qun, -gün, -ğın, -ğun:basqın, kәskin, tutqun, süzgün, dalğın,vurğun

-qı, -ki, -qu, -gü, -ğı, -ğu: asqı, seçki,pusqu, bölgü, çalğı, sorğu

-ın, -in: axın, biçin

-ı, -i, -u, -ü: yazı, çәki, pozu, ölçü

-ıcı, -ici, -ucu, -ücü: satıcı, bilici, sorucu,bölücü

-ınc, -inc, -unc, -ünc: qaxınc, sevinc,qorxunc, gülünc

-acaq, -әcәk: yanacaq, silәcәk

-cә: düşüncә

-gәc: süzgәc

-ac,-әc: tıxac, döyәc

-ir: gәlir

-ıc: ayrıc

-ıntı, -inti, -untu, -üntü: qazıntı, әzinti,ovuntu, çöküntü

-maz, -mәz: solmaz, sönmәz

3- اسامی مرکب : به اسامی که از یک و یا چند واژه مستقل بدست می آیند ، اسامی مرکب گویند .

الف : از دو واژه مستقل ساخته شده ها :

Böyükağa,hacıleylәk

ب : از تکرار یک واژه ساخته شده ها :

qala-qala, deyә-deyә

ج : از در کنار هم قرار گرفتن دو اسم با معنا و مفهوم متضاد یکدیگر :

var-yox,az-çox

د : از درکنار هم قرار گرفتن یک واژه با معنا و یک واژه بدون معنا و مفهوم :

adammadam,qız-mız