سلام خدمت دوستان عزیز و همراه :
با توجه به تغییر نام و فعالیت سایت قازان به سایت قیرمیز ، و مشکلات ناشی از این حمل و نقل و راه اندازی نشدن گروهها در آدرس جدید ، این دفعه موضوع آزاد برای کارگاه آموزشی زبان تورکی آزربایجانی در نظر گرفته می شود .
به امید خدا در روز های آتی پس از حل مشکلات نتایج فعالیت دوستان درکارگاه شماره 7 به استحضار علاقه مندان رسانیده می شود .
در ادامه مباحث مربوط به صدا ها در زبان تورکی آزربایجانی به مطالب زیر توجه بفرمائید :
انواع ساختار اسامی
1- اسامی ساده : از یک ریشه عبارت بوده چنانکه اگر یک حرف را برداریم معنا و مفهوم اسم از بین می رود ، اسامی ساده می گوئیم .
مثال :
Çörәk , at
2- اسامی ساخته شده : از یک و یا چند ادات تشکیل دهنده این اسامی ساخته می شوند که به آنها اسامی ساخته شده گفته می شود .
در شیوه استاندارد زبان تورکی آزربایجانی در عصر حاضر اسامی ساخته شده عبارتند از :
الف : با ادات تورکی ساخته شده ها :
-lıq, -lik, -luq, -lük: dağlıq, çәrçilik,ucuzluq, düzlük
-ça, -çә: qazança, dәftәrçә
-laq: duzlaq, çaylaq
-çı, -çi, -çu, -çü: yazıçı, çörәkçi, odunçu,üzümçü
-lı, -li, -lu, -lü: dadlı, evli, duzlu, sözlü
-daş: yoldaş, әmәkdaş, vәtәndaş
-cıq, -cik, -cuq, -cük, -cığaz, -ciyәz:anacıq, evcik, yavrucuq, gözcük, qızcığaz,nәnәciyәz
ب : اسامی ساخته شده با ادات وارد شده از زبانهای عربی و فارسی به همراه واژه های وارد شده از این زبانها .
-iyyәt: ziddiyyәt, şәxsiyyәt
-yat, -at: әdәbiyyat, tә'limat
-iyyә: sәviyyә, fәrziyyә
-i, -vi: Xaqani, Gәncәvi
-dar: eldar, havadar
ج : اسامی ساخته شده با ادات وارد شده از زبانهای اروپائی به همراه واژه های وارد شده از آن زبانها .
-izm: idealizm
-ist: maşınist
-ik:akademik, biolijik
د : اسامی ساخته شده با ادات زبان تورکی به همراه افعال تورکی .
-ıq, -ik, -uq, -ük: qatıq, bilik, qoruq,hörük
-ış, -iş, -uş, -üş: qaçış, gәliş, uçuş, görüş
-ma, -mә: vuruşma, süzmә
-aq, -әk, -q, -k: yataq, sürәk, daraq,әlәk
-caq, -cәk: sancaq, yellәncәk
-ım, -im, -um, -üm: yığım, içim, udum,ölüm
-qa, -gә: qovurqa, süpürgә
-ar, -әr: açar, gülәr
-tı, -ti, -tu, -tü: qışqırtı, göyәrti, gurultu,üzüntü
-qın, -kin, -qun, -gün, -ğın, -ğun:basqın, kәskin, tutqun, süzgün, dalğın,vurğun
-qı, -ki, -qu, -gü, -ğı, -ğu: asqı, seçki,pusqu, bölgü, çalğı, sorğu
-ın, -in: axın, biçin
-ı, -i, -u, -ü: yazı, çәki, pozu, ölçü
-ıcı, -ici, -ucu, -ücü: satıcı, bilici, sorucu,bölücü
-ınc, -inc, -unc, -ünc: qaxınc, sevinc,qorxunc, gülünc
-acaq, -әcәk: yanacaq, silәcәk
-cә: düşüncә
-gәc: süzgәc
-ac,-әc: tıxac, döyәc
-ir: gәlir
-ıc: ayrıc
-ıntı, -inti, -untu, -üntü: qazıntı, әzinti,ovuntu, çöküntü
-maz, -mәz: solmaz, sönmәz
3- اسامی مرکب : به اسامی که از یک و یا چند واژه مستقل بدست می آیند ، اسامی مرکب گویند .
الف : از دو واژه مستقل ساخته شده ها :
Böyükağa,hacıleylәk
ب : از تکرار یک واژه ساخته شده ها :
qala-qala, deyә-deyә
ج : از در کنار هم قرار گرفتن دو اسم با معنا و مفهوم متضاد یکدیگر :
var-yox,az-çox
د : از درکنار هم قرار گرفتن یک واژه با معنا و یک واژه بدون معنا و مفهوم :
adammadam,qız-mız
